از آنجا که اصل در تدابیر بر تدبیر با غذاهاست در مطلب تدابیر طب سنتی در رابطه با مواد غذایی اصلی (1) و (2) به شکلی مختصر و کاربردی برخی از پر مصرف ترین مفردات غذایی را بررسی کردیم.

در این مطلب به تدابیر غذایی گندم و نان گندم و گوشت ماهی می پردازیم.

گندم

• گندم بهترین غذای تندرستان است و کثیرالغذا و چاق کننده بدن است.
• آرد خوب گندم ، آردی است که به میزان کافی سبوس داشته باشد و خمیر آن نیز به اندازه مناسب و متعادل دارای نمک باشد، زیرا خمیر بدون نمک بد هضم است و خمیر شور سبب خشکی معده و تشنگی می شود.
• خمیر بدون خمیر مایه بد هضم است و موجب سده و درد شکم می شود. از طرف دیگر اگر خمیر مایه زیاد باشد سبب ترش شدن نان در معده می گردد.
• لازم است نان پس از بر آمدن کافی خمیر ، پخته شود.
• بهتر است بذرهایی چون کنجد، رازیانه، زیره، ساه دانه و تخم خشخاش بر روی خمیر قرص نان پاشیده شود و یا آن ها را با خمیر مخلوط کنند و نان را در تنور به اعتدال بپزند.
• بهترین نان ها از نظر نوع پخت نان تنوری است که در تنور سفالی پخته شده باشد.
• نان گرم وقتی تازه از تنور می آید دیر هضم است. چنین نانی زود سیری می آورد و موجب تشنگی می گردد.
• بهترین نان ها از نظر فاصله پخت تا مصرف نانی است که ابتدای روز پخته و آخر روز بخورند. روز دوم نیز نان را اگر سفت نشده باشد می توان خورد.
• غذاییت نان نرم بیشتر و غذاییت نان خشک کمتر است. نانی که در تنور بیش از حد خشک شده باشد به سبب زیادی خشکی، دیر از معده عبور می کند.

نان سنگک

_  خمیر آن اندکی فطیر و رقیق می باشد، آن را پهن نموده و بر روی ریگ های گرم می اندازند و معمولا بر روی آن بذرهای مناسب می پاشند.

_  این نان مناسب مزاج ورزشکاران و افرادی است که کارهای سنگین انجام می دهند.

گوشت ماهی

• بهترین ماهی، آن است که در آب شیرین پرورش یافته باشد که این آب شیرین همیشه جاری بوده و بر روی سنگ و سنگ ریزه یا شن گذشته باشد، سرچشمه آن دور بوده و باد برآن وزیده باشد.
• طبیعت مطلق آن سرد و تر است.
• ماهی دریا و آب شور، سردی و تری کمتری دارد و بعضی نسبت به بعضی دیگر گرم تر می باشند.
• ماهی نمک سود شده از هر نوع که باشد گرم و مایل به خشکی است و ماهی نمک سود کهنه، گرم و خشک است.
• کباب ماهی تازه، سریع الهضم وچاق کننده و تولید کننده منی مخصوصا در زنان می باشد.
• بهتر است اندازه آن در بزرگی و کوچکی، متوسط باشد.
• حرکت زیاد و فلس بسیار از نشانه های ماهی خوب است.
• ماهی خوب آن است که همان روز صید شده و بوی بد نیز نداشته باشد.
• ماهی سواحل دریا بهتر و نازک تر و لذیذ تر از ماهی رودخانه است.
• بدترین ماهی ها، ماهی قنات و گودال ها و چشمه های کوچک و زمین های پست وآب های کثیف و بدبو راکد می باشد.

• ماهی های بسیار بزرگ و یا بسیار کوچک پرخار نیز بد هستند و بهتر است از مصرف آن ها پرهیز شود.
• ماهی در افراد گرم مزاج سبب تقویت نیروی جنسی و نعوظ می شود.
• مصلح اخلاط گرم است و برای زخم نای ناشی از حرارت مفید می باشد.
• برای سل، دق، سرفه خشک، ضعف کبد وکلیه که از حرارت باشد مفید است.
• کباب آن با آب غوره و سماق برای اسهال صفراوی و دموی مجرب است.
• خوردن ماهی تازه و بریان با پیاز تازه سبز موجب افزایش تولید منی و تقویت نعوظ می شود.
• بهترین روش مصرف ماهی کباب کردن بر آتش است که برای معده سبک تر از بریان کردن در روغن می باشد.
• گوشت ماهی برای این گونه افراد مضر است : صاحبان مزاج سرد و تر، کسانی که عصب و معده بلغمی دارند مخصوصا در افراد چاق.
• مصلح آن در مزاج بلغمی، زنجبیل پرورده و گلقند و ترشی کبر و سرکه و گلپر است.
• گرم مزاجان بهتر است ماهی را با سرکه مصرف کنند.
• آشامیدن زیاد آب بسیار بعد از آن بسیار زیان آور است و موجب بیماری های مزمن می گردد.
• مصرف ماهی همراه با شیر و تخم مرغ و یا گوشت سایر حیوانات بسیار زیان آور است و سبب بیماری های مزمن می گردد.
• گوشت دم و حوالی باله های ماهی به سبب حرکت زیاد آن نواحی لطیف تر است.
• اشخاصی که بعد از خوردن ماهی دچار تهوع می شوند برای جلوگیری از این حالت میتوانند از آب به یا آب زیره استفاده کنند.
• مداومت در خوردن ماهی، سبب ضعف معده می شود.

میگو

• گرم و تر است.
• دیر هضم است.
• با سکنجبین مسهل است.
• قوای جنسی را افزایش میدهد.